Jak motywować, by nie demotywować dzieci do nauki?

Szczegóły
  • Nadmierna i nieumiejętna motywacja zewnętrzna- w przypadku dzieci generowana przez dorosłych- daje efekt odwrotny do pożądanego. Paradoksalnie wpływa na utratę zaangażowania i zainteresowanie dziecka nauką, zamiast je wzmacniać. Zwiększenie nacisków i zachwyt, czyli zwiększenie presji, nasila opór dziecka.
  • Rolą dorosłego jest wzmocnić dziecko, wskazując na jego mocne strony, osiągnięcia, postęp- nawet jeśli są to małe kroki na drodze do efektu docelowego. Musimy wspierać i pomagać mu rozwijać umiejętności niezbędne do nauki i wyznaczać cele oraz uczyć, jak je realizować. Nauczyciel jak i rodzic jest ,,drogowskazem”, który ukazuje sens i wartość nauki oraz zachęca dziecko do osiągania mistrzostwa w wybranych dziedzinach. Rolą dorosłego jest cieszyć się radością dziecka z jego sukcesów, udzielić wsparcia emocjonalnego w przypadku doznanych porażek oraz dodawać sił do podejmowania kolejnych prób.
  • Elementami kluczowymi dla zaangażowania i wytrwałości w nauce dzieci to między innymi ciekawość i wytrwałość- to podstawowe atrybuty cechujące postawę nastawioną na zdobywanie wiedzy i umiejętności. Przekonanie o tym, że to, co robię ma sens (wiem, po co to robię, co mi to da), pomaga w tym zorientowanie na cel (wiem, co chcę osiągnąć). Duże znaczenie ma poczucie autonomii- to moja decyzja, mój wybór, chcę to zrobić. Ważnym elementem jest wiedza i umiejętność czyli wiem, jak to zrobić lub co i jak ćwiczyć, aby osiągnąć cel. Wiara w siebie, przekonanie o własnych możliwościach wpływa na samoocenę i wyniki w nauce. Samodoskonalenie i satysfakcja z osiągania coraz lepszych wyników są samowzmacniającym mechanizmem napędzającym nas do wytężonej pracy. Umiejętność przeżywania satysfakcji, czyli cieszenie się każdym kolejnym krokiem na drodze do celu, pozytywne emocje towarzyszące uczeniu się, nie tylko pomagają zapamiętywać, lecz także dodają energii do zwiększonej aktywności mózgu i ciała. Świadomość procesu nauki z początku jest trudny i mniej satysfakcjonujący, z czasem nabiera biegłości, stanie się łatwiejsze i przyjemniejsze- trening czyni mistrza. W trakcie ćwiczeń popełnia się błędy, ponieważ jest to nieodłączny element uczenia się. Mamy świadomość swoich mocnych stron, które należy rozwijać oraz świadomość słabszych stron, które powinno się ćwiczyć i skorygować ewentualne niedostatki. Czas na naukę powinien być zawsze odpowiednio zrównoważony na odpoczynek i zabawę, ponieważ to właśnie wtedy organizm regeneruje się i nabiera sił do dalszego wytężonego wysiłku.
  • Nauczyciel pasjonat, który cieszy się niewielkimi sukcesami dziecka, stawianymi pytaniami, podejmowanymi mimo niepowodzeń próbami, jest niezwykle inspirującą postacią i potrafi zarażać dzieci własnym entuzjazmem. Aby rola nauczyciela była realizowana w sposób efektywny musi posiadać odpowiednie cechy, które pozwolą mu na pełnienie roli koordynatora. Nauczyciel w roli koordynatora procesu kształcenia, czyli wychowania i edukacji, jest kreatorem założeń teoretycznych wytyczających określone ramy zaplanowanych działań a następnie osobą doglądającą i nadzorującą ich wdrażanie w życie zgodne z wytycznymi.
  • Według J. W. Dawida, na istotę ,,duszy nauczycielstwa” składają się takie cechy nauczycieli, jak: ,,miłość dusz ludzkich, potrzeba doskonałości, poczucie odpowiedzialności i obowiązku, wewnętrzna prawdziwość i moralna odwaga”.
  • Na ten temat rozważania prowadził również S. Baley. Autor ten uważał, że najistotniejszą cechą osobowości nauczyciela jest ,,zdatność wychowawcza będąca swoistym zbiorem cech umożliwiającym wychowanie. Należą do nich między innymi: przychylność dla wychowanków, rozumienie ich psychiki, potrzeba obcowania z ludźmi, cierpliwość, takt pedagogiczny, powinowactwo duchowe z dziećmi, respektowanie indywidualności, swoiste zdolności artystyczne”.
  • Podobnie jak rodzic, który cieszy się rozwojem swojego dziecka, a jednocześnie sam jest ciekawy świata, dowiaduje się nowych rzeczy, nabywa nowe umiejętności i dzieli się z nimi z dzieckiem. Niezbędny wydaje się dystans do siebie i poczucie humoru, aby nauka zamiast ciężką pracą była także ciekawą przygodą.
  • Pokazywanie dziecku celu i sensu nauki przez dorosłych ma na uwadze pokazywanie zysków i korzyści tu i teraz, a także możliwości realizowania celów dziecka w przyszłości. Warto wskazać na praktyczne aspekty nauki dla radzenia sobie w życiu.
  • Ważne jest, by dorosły pomagał dziecku rozpoznać jego zasoby, mocne strony i je podkreślał, zamiast skupiać się na niedociągnięciach- żeby pokazał mu, z czym sobie radzi i w czym jest dobre. To baza i napęd do radzenia sobie z tym, co trudne. Ważnym elementem jest wierzyć w dziecko i tę wiarę oraz zaufanie mu okazywać. Powiedzenie ,,poradzisz sobie” skierowane do dzieci jest zachęcające i buduje wiarę w siebie, jego zaufanie do siebie, które w dalszej kolejności wzmacnia jego starania i pracowitość. Mądry dorosły powinien wyznaczać dziecku cele, zamiast wyznaczać je za dziecko. Zadane pytania takie jak: ,,Co chcesz osiągnąć?”, ,,Do czego będziesz dążył?” są treningiem podejmowania decyzji w życiu, brania odpowiedzialności, treningiem samodyscypliny oraz samoświadomości. Ważnymi zdolnościami, które są pomijane w polskiej szkole to: organizacja czasu, organizacja pracy, czyli szeroko pojęte planowanie oraz umiejętność uczenia się, tak by było ono efektywne. Ćwiczenie umiejętności wykonywanych i optymalizowanie technik uczenia skraca czas potrzeby na przyswojenie danej wiedzy, zwiększa skuteczność uczenia się, daje satysfakcję, która wpływa na zwiększenie motywacji do dalszej pracy.
  • Pozytywne i efektywne motywowanie dziecka do nauki obejmuje:
    • uważne poznanie dziecka ze wskazaniem na jego zasoby,
    • towarzyszenie dziecku w wyznaczeniu celów i znajdowanie obszarów, w których dziecko chce osiągnąć mistrzostwo,
    • naukę koniecznych umiejętności bądź wyposażenie w potrzebną wiedzę,
    • pomoc w radzeniu sobie z trudnościami,
    • wskazanie korzyści i sensu podejmowanych działań, praktycznych aspektów zdobywania wiedzy i umiejętności,
    • docenienie chęci, wytrwałości, postępów,
    • uświadomienie mechanizmów towarzyszących nauczaniu,
    • wspieranie autonomii i odpowiedzialności dziecka przez zniesienie kontroli i zastąpienie jej mądrym czuwaniem i wsparciem,
    • mądre wspieranie emocjonalne dziecka w sytuacji doświadczenia przez nie porażki, cieszenie się radościami i sukcesami dziecka,
    • uczenie dziecka dbałości o siebie: o swój wypoczynek, relacje, zainteresowania.
  • Wspierane dzieci są nie tylko zaangażowane i zmotywowane do nauki, lecz odpowiedzialne, zdyscyplinowane, zrównoważone i szczęśliwe. Rozwijają się w sposób harmonijny i niewymuszony. Są wdzięcznymi uczniami, partnerami do rozmowy oraz partnerami na życie.